فلسفه مدیریت آموزشی - جلسه سوم
نویسنده: آقای روزبه
رویکردهای متداول در مدیریت آموزشی:
اـ رویکرد کلاسیک سنتی: در این رویکرد به این مطالب پرداخته شده است. در واقع اولین مطلب که باید توجه کنیم نظریات آن است، تئوری علمی تیلور که بیشتر در مراکز صنعتی ارتباط دارد اما ما در بحث ناچاریم آن را بررسی کنیم. مثلا برنامه ریزی که فایول در صنعت اشاره کرده در آموزش هم به آن نیاز داریم، برنامه ریزی در صنعت و آموزش متفات است اما از یک جنس هستند و کارشان یکی است با ماهیت متفاوت.
ماهیت برنامه ریزی در نظام آموزشی برنامه ریزی برای تربیت و شکل دادن وتعیین شخصیت و بحث های رفتاری و ...
در داخل این رویکرد نظریات زیر وجود دارد:
نظریه مدیریت علمی تیلور، نظریه مدیریت اداری فایول (کارکردها)، نظریه بوروکراسی وبر (ساختار اداری و سازمان)
استعاره نظریه تیلور: مفهوم انسان به عنوان ماشین.
نکات برجسته رویکرد سنتی: تئوری کلاسیک
1 ـ هر فرد در موسسه (سازمان، شرکت و...) اعم از این که بلندپایه یا سطوح عملیاتی بایستی برنامه ریزی وظایف مشخص خود را پیش رو داشته باشد. نکته کلیدی آن ـ وظایف مشخص ـ وظیفه مند بودن کار و فعالیت و ...
2 ـ تعیین شرایط استاندارد: بدون وجود استاندارد نمی توان میزان تحقق هدف را سنجید (مثل شاقول بنایی می ماند). برای این که یک کاگر وظایف خود را استاندارد شده انجام دهد باید ابزار و وسایل لازم برای ارزیابی آن باشد.
3 ـ ضرر در مقابل عدم موفقیت: عدم موفقیت را باید مسوول (کارگر) جبران کند به صورت کسر از حقوق یا ...
4 ـ توجه به تخصص در سازمان: با پیچیده تر شدن هرچه بیشتر سازمان، وظایف باید به اندازه ای مشکل شود که فقط با استعدادترین افراد بتوانند آن را انجام دهند.
5 ـ مزد زیاد در مقابل برای موفقیت: پرداخت مزد زیاد با کار موفقیت آمیز همراه باشد.
جمع بندی: رویکرد کلاسیک که اغلب تئوری مدیریت اداری خوانده می شود به منظور مشکلات وسیع تقسیمات اداری کارها هماهنگی توجه نموده، در واقع آن ها (تیلور، فایول و ...) از مدیران عامل یا بالا به پایین ترین سطوح یعنی کاگر شروع کرده اند یا مطالعه نموده اند (مشکل اساسی تئوری کلاسیک) هزی فایول مانند تیلور به صورت روش علمی برخورد کرد. فایول مهندس معدن و مدیر موفقی بود که مدیریت و رهبری را تجویز کرد. بر طبق نظریه فایول رفتار اداری شامل 5 کارکرد می باشد که عبارتند از :
1. برنامه ریزی: مطالعه آینده و تنظیم برنامه عملیات
2. سازماندهی: تهیه مواد و وسایل سازمان انسانی کار، تقسیم کار و ظایف
3. هماهنگی: ارتباط دادن همه ارتباطات
4. فرماندهی: کنترل و نظارت: آیا کار در راستای تحقق اهداف است؟ تا چه میزان؟
مفاهیم یا نکات کلیدی
مفاهیم یا نکات کلیدی در نظریه های کلاسیک (قبل از مدرنسیم و پست مدرنسیم)
1ـ مطالعه زمان و حرکت: آیا نحوه ی انجام کار طوری است که زمان و نیروی لازم را به حداقل می رساند؟ این دقیقا منطبق بر کار آیی است، چون در کار آیی می خواهیم در حداقل زمان منابع و نیرو حداکثر کار را انجام دهیم.
2 ـ تقسیم کار و تخصص (بیشتر در بوروکراسی): تقسیم امور و کار به اجزاء موجب سهولت در انجام کارها و نظارت بهینه و نتیجه گیری می شود (اما نه هر کاری) برخی کارها قابل خرد کردن نیست.
3 ـ استاندارد کردن کارها: یعنی برای هرکاری ابزار ارزیابی هم داشته باشیم.
4 ـ وحدت فرمان (بحث سلسله مراتب) برای ایجاد هماهنگی در سازمان تصمیم گیری باید به صورت متمرکز در آمده و مسوولیت ها از بالا به پایین و از فردی به فرد دیگر واگذار می شود. (این یک حسن و یک عیبی دارد) (این بحث در سیستم دانشگاهی آن کاربرد را ندارد)
در سازمانی مثل نظامی وحدت فرمان جواب می دهد اما در یک سیستم تخصصی که همه مدیران صاحب نظرند یا در دانشگاه که سیستم افقی است این بحث پاسخ لازم را به ما نمی دهد.
سلسله مراتب، نظم، انظباط
نکته آخر: نظریات کلاسیک از سال 1900 توسط کار میدانی تیلور شروع شده است.
(این نظرات به صورت های متفاوتی ترجمه و منتقل شده اند اما این 5 مورد مهم ترین و رایج ترین آن ها هستند)
سوال: آیا این کارکردها در مدیریت آموزشی متفاوتند یا نه؟
ضرورت آموزش مدیریت: چرا مطالعه در آموزش مدیریت ضروری است؟
1 ـ با احتمال زیاد هر کس در مسیر زندگی (هم شغلی و هم غیر شغلی) خود در مقام مدیریت قرار می گیرد
2 ـ پیشه مدیریت بالقوه جذاب، منزلت آخرین و تلاش برانگیز است (وابستگی آفت آن است)
3 ـ جامعه با کمبود شدید مدیر و استعدادهای مدیریت همرا است
4 ـ مدیریت فعالیتی عام است زیرا در هر سطوح و سازمان های آموزشی و تجاری و صنعتی و... و در همه وظایف و کارکردهای تولید و خدمات و ... کاربرد دارد.
به طور کلی آموزش مدیریت، دانش و معلوماتی فراهم می سازد که به درجاتی متفاوت در همه سازمان ها کاربرد دارد
تکلیف جلسه آینده: با توجه به ویژگی های خاص سازمان های آموزشی با سایر سازمان ها:
1. توضیح دهید چه تفاوتی یا تفاوت هایی در مدیریت آن ها مشاهده می شود؟ مدیریت آموزشی هوی میسکل ترجمه دکتر عباس زاده
2. یک کلاس را در نظر بگیرید و رفتار اداری مورد نظر فایول در آن را بررسی کنید
از هفته آینده درستان در گروه های 3 نفری موضوع پروژه نهایی (مرتبط با سرفصل های درس فلسفه مدیریت آموزشی) مشخص کنید. در صورت مشخص شدن موضوع، راهنمایی بیشتر خواهد شد (توسط استاد) PDF سرفصل ها ممکن است در پورتال باشد.
کارکردهای مدیریت را در نظر بگیرید، یکی از آنها برنامه ریزی است. برنامه ریزی در یک کارخانه صنعتی و در مدرسه مقایسه کنید. تفاوت ها در انهیرو چیست؟این برنامه ریزی ها یک سازمان آموزشی را از صنعتی جدا می کند.
توضیحات تکلیف آینده: مدیر کل یک سازمان صنعتی وظایف مشابهی با مدیر کل سازمان دولتی انجام می دهد و تا آن ها نمی توانند به آسانی جایگزین یکدیگر شوند با اینکه وظایفشان یکسان است (برنامه ریزی سازماندهی و...) ولی دانش، اطلاعات، مهارت، تخصص، نحوه کار عملکرد به طور قابل ملاحظه ای متفاوت است. در مدرسه سیستم به چه شکلی عمل می کند؟
در سازمان مدرسه، Input، فرآیند و output با سازمان صنعتی متفاوت است. در این سیستم (مدرسه) نتیجه به خود سیستم برمی گردد.
شش زمینه مشخص برای تمیز مدیریت آموزشی از سایر سازمان ها:
1- اهداف آموزشی بسیار پیچیده هستند.
2- نقطه اصلی سازمان های آموزشی انسان ها و فرایندهای یاددهی و یادگیری است
3- مدیران آموزشی اغلب دارای پیشینه حرفه ای مشترک نظام ارزش ها و تجارب بیش و کم یکسانی هستند و شاگردان در کار خود استقلال دارند و شاگردان چاره ای جز قبول برنامه و محتوای تعیین شده ندارند.
4- ...
5- ...
6- ...
ادامه را دوستان تکمیل و به عنوان تکلیف تحویل دهند
